5 fevral'da Saranskida Salawatnıñ konsertı ütte, ä 2 martta Saranskinıñ iñ zur zalında, Respubliqa mädäniät üzägendä Penza şähärennän kilgän yäş cırçı Ğaliä Tipaevanıñ konsertı buldı. Ğaliä Tipaeva tatar tamaşaçılarına älegä bik bilgele tügel, ämma şulay däwam itsä, Ğaliä dä tatarlarnıñ yaratqan cırçılarınıñ berse bulır dip ışanırğa bula.
3 martta yaqtaşıbız, tanılğan yazuçı Şärif Qamalnıñ 120 yıllıq yubileena bağışlanğan çaralar başlandı.Mordoviänıñ Ruzaevqa rayonı Tatar Peşläse awılında Şärif Qamal tuğan yort urınında granit taş bilgese açıldı. Bu taşnı açu tantanasında Mordoviä xökümäte wäkilläre, tatar ictimaği oyışmaları citäkçeläre, Ruzaevqa rayonı administratsiäse, böten Mordoviädan tatar tele uqıtuçıları häm mäktäp direktorları, şulay uq kürşe Penza ölkäsennän kilgän qunaqlar da qatnaştı, Taş bilgene açarğa dip bik küp awıl keşese dä cıyılğan ide. Älbättä, iñ qaderle qunaqlar itep Tatarstan delegatsiäsen qarşıladılar. Tatarstannan Bötendönya tatar kongressı bülege mödire Renat Waliullin, Tatarstan yazuçılar berlege räise urınbasarı Ğalimcan Gil'manov, yazuçı Mösäğit Xabibullin, muzıykant Kiram Satiev häm cırçı Georgiy İbuşev kilgän idelär.
Taş bilgene açu waqıtında küp kenä çığışlar buldı, Mordoviä televideniesınıñ ike kanalı da reportajlar äzerläp kiçen bu waqiğanı böten respublikağa kürsätte.
Monnan soñ qunaqlar Peşlä awılı mäktäbenä yunäldelär. Anda Şärif Qamal xörmätenä mäktäp stenasına berketelgän xäter taqtasın açu tantanası buldı. Şulay uq mäktäptä Şärif Qamalnıñ muzee açıldı häm qunaqlar öçen berençe ekskursiä da ütkärelde.
Annan soñ mäktäp uqıtuçıları häm uquçıları Şärif Qamal istälegenä bağışlanğan mädäni kompozitsiä kürsättelär. Cırlar cırlandı, iyüllär bielde, şiğırlär söylände. “Aqçarlaqlar” povesteneñ axırındağı epizodlarnı säxnäläşterep ber keçkenä genä p'yesa da kürsättelär. Anda Şäräfi qart, anıñ xatın Sagidä, alarnıñ qızları Ğazizä, Ğazizäneñ söygän yegete Ğarif häm Soldat quşamatlı balıqçı rol'lärendä mäktäp balaları qatnaştı.
Töştän soñ tantanalar Ruzaevqa şähäreneñ Uxtomski isemendäge Mädäniät yortında däwam itte. Andağı 700 urınlıq zal şığrım tulı ide. Qayber keşelärgä basıp ta torırğa turı kilde.
Şärif Qamalnıñ icatına bağışlanğan doklad uqıldı, Mordoviä häm Ruzaevqa citäkçeläre, Penza qunaqları, tatar ictimaği oyışmaları citäkçeläre, Tatarstan qunaqları üz çığışların yasadılar. Ä annan soñ Ruzaevqa şähäre häm Peşlä awılı üzeşçän artistları köçe belän ber matur konsert buldı. Bu konsertnıñ iñ soqlanğıç nomerı itep Tatarstannan kilgän qunaqlarnıñ, Kiram Satiev häm Georgiy İbuşewnıñ çığışın tanırğa bula.
Şul uq 3 martta kiçen Tatarstan delegatsiäse Saranskiğa qayttı häm anda Şämil Bikmayıwnıñ “Svetlitsa” isemle sänğat salonında Mordoviänıñ milli eşlär buyınça komitetı citäkçelege häm tatar ictimaği oyışmalar citäkçelege belän oçraşu kiçäse ütkärde.
Şärif Qamalnı kürep belüçelär Peşlä awılında bar äle. Mäsälän, Säimä apa Ali qızı Demkina. Anıñ ätise Kryukov Ali Şärif Qamalnıñ xatını Xayat apanıñ tuğanı bulğan. Şärif Qamal Peşlä awılına kilgändä xatını belän alarda tuqtıy bulğan. Säimä apa äle mäktäptä dä uqımıy bulğan.
Ul bezneñ qardäşebez ide, wıt. Alar bezgä qunaq bulıp kilgän idelär. Miña ber biş yäş ide, wıt. Minem xateremdä şul. Bik qunaq bulıp alar tordılar bezdä. Ber çäy eçkännän soñ ätiem äytä, “Daway, qızım..., daway, qızım qunaqlarğa bez cırlap biriek”. Min cırladım ätiem belän. Şärif Qamal abıy atya: “Ali, şurin, miña bu qızıñnı Qazanda uqırğa biresen, üzemä alırmın”. Turı kilmäde miña barığa, ätiemne repressirovat' ittelär, annan suğış totındı, miña turı kilmäde uqırğa. Wıt, annan sülimen äniemnen xateren. Äniem menän ätiem tujı qunaqqa Qazanğa kildelär. Anda Şärif abıyım kürsätkän wes Qazannı üzlärenä, yöretkän. Annan spektakl'ğa kitergän biletlar. Biletlar belän spektakl'ğa barğannar. Üzenen xatınına “xanım” ğına äytep tora ide ul: “Xayat xanım, bar qardäşläreñ män üzeñ spektakl'ğa. Min pärämäç belän qarşı alırmın üzegezne”.
Bu Peşlä awılınnan Şärif Qamalnıñ qardäşe Säimä apa Demkina ide.
4 mart könne kiçen Saranskida Şärif Qamal istälegenä bağışlanğan tağı ber çara ütkärelde. Mordoviä däwlät universitetınıñ milli mädäniät fakul'tetı zalında tatar konsertı buldı. Bu konsert Saranskinıñ Kiryukov isemendäge muzıqa uçilişçesı uqıtuçıları häm studentları köçe belän oyıştırıldı. Urıs, tatar, muqşı cırçıları häm muzıykantları Salix Säydäşev, Röstäm Yäxin, Näcip Cihanov häm başqa tatar kompozitorlarınıñ äsärlären başqardılar. Royal', skripqa, gitarada tatar moñları yañğıradı. Uçilişçenıñ xorı häm solistlar tatar cırların başqardılar – qaysıların tatarça, qaysıların urısçağa tärcemä itep.
5 martta Mordoviäğa Qazannan “Tatarstan – Yaña ğasır” televidenie kanalı gruppası kilep Şärif Qamal belän bäyle urınnarda yörde häm şulay uq Saranskida “Tatarstan” säwdä yortın kamerağa töşerde. Şulay uq televizion gruppa Lämberä awılında “Umırzaya” ansamblenıñ konsertın da yazdırıp aldı.
Azatlıq radiosı öçen Mordoviädan İrek Bikkinin.
