Küptän tügel Qazan şähäreneñ Waxitov rayonında, ä bu töp bäyräm çaraları ütäçäk şähärneñ üzäge, militsionerlar härber yortqa kerep xalıqnı terkäp yördelär. Älege küreneş Qazannıñ meñyıllığına äzerlek belän añlatılsa da, başqala keşeläre arasında törle imeş-mimeşlär quyırdı. Şundıy imeşlärneñ berse, avgust ayında terkälgän keşelär genä üzäkkä maxsus tanıqlıq, propusk yärdämendä genä ütäçäk. Yäisä çittän kilgän çeçen häm başqa millättän bulğan terkäwsez yäşäwçe keşelärdän arınu öçen ütkärelä bu terkäp yörülär.
Bu terkäp, tikşerep yörülär turında Qazan üzägendä yäşäwçe keşelär menä närsälär söylilär:
- Ğailädä niçä keşe torğanın, maşina barlığın yazıp kittelär. Qoral yuqmı dip soradılar, anıñ bulğanı da yuq dip cawap birdem. - Pasportnı qarap, yazıp aldılar. Öydä küpme keşe barlığın yazıp quydılar, terkälüegez Qazandamı ällä başqa cirdäme, maşinalarıygıyz barmı-yuqmı dip soradılar. Maşinalar bulsa bäyräm könnärendä maxsus propusk belän genä kertälär axrı. İkençe tapqır terkilär inde. Alar monı Qazannıñ 1000 yıllığına keşelär küp bulaçaq di, şuña kürä bötenesen kertmäskä dä uylıylar, kertsälär dä terkäp, tikşerep kertälär axrısı. -Alar Qazannıñ 1000 aldınnan yortlarda kemnär yäşägänne yazıp yördelär, propiskanı, pasportnı qaradılar. Şikle keşelär kürenmädelärme dip soradılar. İkençe tapqır yörilär inde, ike-öç ay elek başqaları yazıp yörgännär ide. Terkäwsez yörüçe keşelärne ezlilär buğay. Üzbäklär, tadjiklar millätennän bulğan keşelärne bigräk tä. Bezneñ kürşe yortta da yäşilär alar. Läkin alarnı militsionerlar kürmädelär, qayadır qaçıp ölgergännär. Yış yörüläre, bälki şularnı totarğa tırışularıdır
Propusk bulaçaqmı, yuqmı digän süzgä açıqlıq kertü maqsatı belän bez Waxitov rayonınıñ eçke eşlär bülegenä şaltırattıq:
Küptän tügel militsionerlar terkäp yördelär, bäyräm aldınnan propusklar biräbez dip äyttelär döresme ul? Äye, döres… Qayçan bulaçaq bu xäl? Belmim. Älegä bu mäsälä qarala ğına. Sezne “Azatlıq” radiosı borçıy ide, tulıraq mäğlümat birä almassızmı? Andıy informatsiä yuq monda! Läkin… Min sezgä tağın ber qat äytäm, yuq mindä andıy informatsiä!!!
Rusiä konstitutsiä, Tatarstan konstitutsiäse, annan soñ keşelärneñ irekle xäräkät itüläre turında zakon bar. Yäğni Rossiä grajdaninıñ teläsä qaya yörergä anıñ xoquqı bar. Bu irekne berkem dä çikli almıy. Äsärdä çik zonası bulsa, ğädättän tış xäl iğlan itelsä ul waqıtta waqıtlıça andıy çaralarnı ütkärergä yarıy. Bezneñ bit 1000 yıllıq bäyräm bit, bernindi dä ğädättän tış xäl tügel. Şunıñ öçen ul hämmäbez öçen dä bäyräm bulırğa tieş. Ä menä bolay kirtä quyılsa bäyräm turında söyläşüe dä awır. Bolay bezne xoquq bozuçı däwlätlär isemlegenä kertälär. Şähär xakimiäte andıy qararlar qabul itkändä, bezneñ belän, xoquq belgeçläre belän kiñäşep eşlärgä kiräk. Anda yuristlar bar, läkin alarğa annan aqça tülilär, şuña kürä bernindi qarşı fiker äytergä aşıqmıylar. Döresen genä äytkändä äytä dä almıylar.Röstäm İsxaqi
