Oyışmanıñ citäkçese Asiä Mölekova çaranıñ maqsatın milli tamırlarıbıznı barlaw, yañartu, imanğa qaytuğa etärgeç birü dip añlattı. Baytaq xanımnar mönäcätlär äzerläp kilgännär.
Berençe süz “Tuğan tel” oyışmasınıñ berençe adımnarınnan uq anıñ iñ aktiv äğzalarınnan berse bulğan Ruzaniä Ayzätullovağa birelde. Häm ul üzeneñ moñlı tawışı belän kiçäne başlap ta cibärde. Älbättä, Xaq Täğälä härkemgä dä andıy moñ birmägän. Şulay da, andıylar da buş qul belän kilmägännär: Küpläre bäyetlär yazğannar, üzläreneñ uy-toyğıların şiğri yullarğa salğannar.
Aq qalfaqlar qaralmasın, oyışmabız taralmasın.
Nıq adımnap alğa barsın, bik küplärne eçenä alsın.
Bezdän qalğan buınğa da milli üzañ miras bulsın.
YÄ ber Xodam, üz qödräteñ belän
Tuqtat bu mäğnäsez suğışnı!
Kemdä bulsa östenä alırmı
Qayğılarğa kümgän yalğışnı?
Çeçnya, Çeçnya süzen işetügä
İñräp kitä keşe cannarı!
Äytegezçe, zinhar, qayçan inde
Tınıç atar Çeçnya tañnarı!?
Çaranıñ töp öleşe - mönäcätlärgä küçü aldınnan kereş süz belän Gölsinä Gerasimova çıqtı. Ul törki xalıqlarda mönäcät –bäyetlärneñ 6-ğasırdan uq ğamäldä bulğanı turında mäğlümatlär birde häm xalqıbıznıñ ozın köyläre – şul mönäcätlär däwamı ikänen dä nigezläde. Borınğı cırlarıbıznıñ yañğıraşına yaqın misal itep, “Azatlıq” radiosı çığarğan audiokassetadağı “Qaydan kildeñ” isemle xalıq cırın tıñlattı. Forsattan faydalanıp, “Azatlıq” xäbärçese täqdime buyınça, şul uq kassetada urın alğan tağın ber tatar moñın da tıñladılar. Ayıruça iğtibar belän tıñlawnıñ säbäbe dä bar: tatar cırınıñ iñ borınğı yazması iç bu. Pöxtälekläre belän dan totqan almannar 1916-yılda Almaniädäge äsir töşkän tatar soldatlarınıñ moñın yazıp saqlap qalğannar
Arıtaban mönäcätlär milli kiemnär belän tanıştıru belän çiratlaşıp bardılar. Köye dä, süzläre dä ciñel istä qala torğan mönäcätlärne kümäkläp tä äyttelär
Kiemnär kürsätügä kilsäk, Ruzaniä Ayzätullova uzğan ğasır urtalarında ğadi awıl xanımnarı kiemeneñ milli üzençäleklären añlattı. Gölnar tutaş Tarasova patşa zamanında tatar qızlarınıñ qunaqqa, teatrğa baru kiemnären kürsätte. Ä Rozaliä Matrosova – alpawıt xatını kiemen.
Tağın ike mizgelgä tuqtalıp ütü kiräkter. “Ömet” gäzite xezmätkäre Güzäliä Safiullina uqılğan, äytelgän bäyet-mönäcätlärne redaksiägä kiterüne soradı. Bastırıp çığarırğa mömkin, dide. Ä uqıtuçılarnıñ belemen kamilläşterü institutı metodistı Naciä Nurmöxämmätewa älege çaranıñ fragmentların mäktäplärdä tärbiä däreslärendä dä qullanırğa kiräk ide, dide. Xanımnar barırğa rizalıq belderdelär, ämma mondıy çara ğomummäktäp külämendä bulsın ide, didelär. Şuña kileştelär dä.
Ayrat İbrahim, Sember.
