Татарстанда 9нчы сыйныфны (класс) тәмамлаган (закончившие) укучыларның (ученики) 3,8 проценты гына туган телдән (по родному языку) төп дәүләт имтиханын (главный государственный экзамен) сайлаган (выбрали). Бу хакта (об этом) 17 майда Татарстан мәгариф һәм фән (образование и наука) министры Илсур Һадиуллин хөкүмәттә узган матбугат очрашуында (пресс-конференция, прошедшая в правительстве) хәбәр итте (сообщил).
Словарик
мәктәп – школа,
сыйныф – класс,
укучы – ученик,
имтихан – экзамен,
туган тел – родной язык,
мәгариф – образование,
фән – наука,
сынау – испытание, тест,
чыгарылыш сыйныф – выпускной класс,
чыгарылыш укучылар – выпускники,
җитәкчелек – руководство,
кызыксыну – интерес,
авыл – деревня,
мәҗбүри укыту – обязательное преподавание,
ихтыяри укыту – добровольное преподавание.
Республикада туган телләрдән төп дәүләт имтиханы 16 майда узган (прошло). Сынауны (испытание) барлыгы (всего) 1 371 укучы узган, шуларның (из них) 1 263 татар телен, 73 – чуаш, 21 удмурт, 14 укучы мари телен сайлаган (выбрали).
Һадиуллин сүзләренчә (по-словам), туган телдән имтиханны Татарстанның 38 районында тапшырганнар (сдали). Саф (чистый, исключительно) татар районы саналган (считающийся) Кукмарада туган телдән имтиханны укучыларның 31 проценты, Балтач – 30, Чүпрәле – 29, Әлки – 28, Актаныш – 25, Әгерҗе – 25, Сарман – 24, Кайбыч – 20, Әтнә – 19, Сабада 14 проценты сайлаган. Казанда бу имтиханны укучыларның 1,3, Чаллыда – 1,6 проценты гына бирергә теләк белдергән (высказали желание).
Министр имтиханнарда татар һәм башка туган телләрне сайламаган (те, что не выбрали) районнарны атады. Аерым алганда (отдельно говоря), Апас районында 160 чыгарылыш укучысының (выпускник) берсе дә туган телдән имтихан тапшырмаган. Шулай ук Буа, Югары Ослан, Алабуга, Кама Тамагы, Менделеевски, Чирмешән, Спас районнарында да туган телгә өстенлек бирүче (те, кто бы дали превосходство родному языку) табылмаган (не нашлись).
"Әлеге (на сейчас, пока) сигез районда 1 591 чыгарылыш укучысы бар (есть). Аларның берсе дә туган телне сайламаган (из них ни один не выбрал родной язык). Безнең тарафтан (с нашей стороны) мәктәп җитәкчелегенә (руководству школ), мәгариф идарәләренә (управлениям образования) сораулар булачак (будут вопросы). Беренчедән (во-первых), туган телләргә булган кызыксыну (интерес) юкка чыкмаска тиеш (не должен пропадать). Икенчедән, монда уртак эш башкару кирәк иде (здесь нужно было проводить совместную работу)", диде ул.
Саба районының Шәмәрдән авылы (в деревне) лицеенда, Кукмараның 3нче мәктәбендә (в школе), Зур Сәрдек авылында, Сарман районының Җәлил бистәсе 2нче мәктәбендә туган телләрне сайлаучылар (выбравшие) күп булуы (много) әйтелде. Мисал итеп (к примеру), Чаллының 9нчы мәктәбе дә китерелде (было приведено). Анда 96 чыгарылыш укучысының 18е туган телләрдән имтихан тапшырган.
Шул ук вакытта (в то же время) Татарстанда татар әдәбиятыннан (по татарской литературе) имтихан бирүче (сдающие экзамен) табылмаган (не нашлось).
Татар телен мәҗбүри укыту (обязательное преподавание) туктатылганнан соң (после того, как остановилось), Татарстан мәктәпләрендә татар телен сайлаучылар (выбирающие татарский язык) елдан-ел кими бара (уменьшается из года в год). 2017 елда укучылар арасында (среди учеников) татар телен сайлаучылар саны 69 процент тәшкил иткән (составляло) булса, 2020-2021 уку елында ул 65 процентка төшкән (спустилось).
***
Интересная статья? Прочитать её полностью на татарском языке можно на сайте Радио Азатлык.
В рубрике "Читаем на татарском" есть произведения татарской и мировой литературы. Все тексты адаптированы для изучающих язык, к ним прилагаются аудио, перевод ключевых фраз и тест.
Не забывайте заглядывать на наш сайт, каждый день вы найдете что-то новое и интересное! Также подписывайтесь на наши соцсети: мы есть в Вконтакте, Telegram-е, Facebook-е и Instagram-е.
