Yaratqan uqıtuçılarınıñ 55 yıllıq yubileena cıyılğan uquçılar böten tırışlıqların birep qunaqlar aldında üzläreneñ ostalıqların kürsättelär.Fänüzä xanım Perm ölkäseneñ Yanapay awılında tuıp üskän keşe. Mäktäptän soñ Tatarstanğa uqırğa kitep, şunda qalğan. Ul yıllarnı Fänüzä bik qızıq itep iskä ala. Tatarstanda 18 yıl yäşäw däwerendä aña tatar tele uqıtuçısı, zavuç bulıp eşlärgä turı kilgän. 70-80нче yıllarda Tatarstannıñ üzendä dä tatar tele betä başlağan ide, dip iskä ala ul. Mäktäptä, uqıtuçılar kollektivında da barı tik rus telendä genä söyläşergä mäcbür itälär ide, di. Ul yıllarnı tatar tele öçen bik faciğäle yıllar dip äytergä bula, dip iskä ala Fänüzä xanım.
Qatlawlı yazmış ul yıllarda Fänüzäne yıraq Soçi yaqlarına alıp kitä. Unaltı yıl buyı Qara diñgez buyında ğömer kiçerä ul. Şäxsi tormışında bersennän-berse olı qayğı-yuğaltular kiçerep, tormış däryasında ber yalğızı torıp qalırğa turı kilä. Tuğan cirneñ, tuğan tufraqnıñ tartuına çıdıy almıyça, yaralanğan küñelne tuğan cir hawası belän däwalarğa dip, Ural yaqlarına äylänep qaytırğa qarar qılına.
Tormış suqmaqları anı Yekaterinburg şähärendäge Tatarstannıñ Daimi wäkillegenä alıp kilä. Biregä kilü anıñ tormışın tamırdan üzgärtep cibärä. Berençedän, Ural tatarlarınıñ milli tormışı uyanuın kürep şaqqata ul. Yäşlegendä ük qalğan tatar uqıtuçısı hönären iskä töşerä. Yañadan tatar tele uqıta başlarğa niätläp, Fänüzä xanım Qazanğa barıp kilergä uylıy. - “Qazannan oçıp, qanatlanıp qayttım, - dip söyli ul, - Tanışlarım, ni buldı, dip sorıylar. Böten Qazan awız tutırıp tatarça söyläşä, dip cawap birdem. Sez monda gel kürep torğaç, sizelmi ul. Ä min menä şundıy xäldä qaldırdım tatar xalqın, unaltı yıl ütkännän soñ qaytsam, şundıy üzgäreşlär kürep, söyenep tuya almadım”.
Qazannan qaytu belän Fänüzä Savçenqo daimi wäkillek qarşında oyıştırılğan tatar yäkşämbe mäktäbendä üz törkemen cıyıp, uqıta başlıy. Anıñ törkemenä cide yäştän altmış biş yäşkä qädär bulğan uquçılar yöri. Alar arasında ruslar da, qatnaş ğailä balaları da, ğömerlären urıs arasında uzdırıp olığayğan, ber kälimä tatarça süz belmägän millättäşlärebez dä bar. Fänüzä Sawçenqo törkemenä yörüçelärneñ tatar telen belergä omtıluları alarnıñ yäkşämbe könnärendäge däreslär belän genä çiklänep qalmawlarında çağıla. Alar äle apaları yanına individual'' räweştä däres alırğa da yörilär. Näticä küzgä kürenerlek – uzğan yıl tatar telendä ber awız süz añlamağannarı da bügen matur itep söyläşälär, şiğır söylilär, cırlar cırlıylar.
Kseniä Mönirovanıñ änise rus millätennän. Qızın citäkläp tatar yäkşämbe mäktäbenä yörtep kenä qalmıy, anıñ belän üze dä küp närsälärgä öyränergä tırışa. Açıq däres waqıtında sabıyınıñ matur itep “Äniem, canım sin” dip atalğan tatarça cırın ul küz yäşläre arqılı yılmayıp tıñladı. Bu küreneş zalda utıruçı barlıq keşeneñ dä küñelenä ütep kererlek buldı.
“Canım-tänem belän şuşı balalarnı uqıtıp, şularnıñ tormışı belän yäşim, - di Fänüzä xanım, - Alar minem fikerdäşlärem dä, serdäşlärem dä, duslarım da. Ber böten ğailä bulıp yäşibez alar belän”. Ğömereneñ mäğnäsen uquçılarında, tatar xalqına xezmät itüdä tapqan Fänüzä xanım Savçenkonıñ kiçägä cıyılğan duslarına äytkän süze mondıy buldı:- “Sezneñ belän bergä tatar yazmışları suqmaqları buylap atlıym. Sezneñ belän bergä tatar bulıp yäşäwemne däwam itäm. Min - tatar balası, min tatarça yäşim”.
Fäwiä Safiullina. Yekaterinburg.
