Tatarstan başqalası Qazanda yañadan canisäp başlanırğa tora. Läkin bu yulı zur säyäsät, milli azçılıqlarğa, sotsial törkemnärgä büleneş bulmas. Çönki süz etlär turında bara. Här et sanalırğa tieş bula. Här etneñ, xätta yortsıznıñ da, tanıqlığı bulırğa tieş, dip äytelä yaña raslanğan xaywannarnı şähärdä totu qağidälärendä. Bu tärtiplärneñ ütäleşe öçen, toraq-kommunal xucalığı xezmätkärläre genä tügel, xoquq saqlawçılar da cawap biräçäk. Ägär etlär söyläşä belsä, bälkem alar da, üz ğözerlären, qurquların kilep äyter ide, keşelär kebek ük, üz xoquqların däğwälap yörer ide. Ä keşelärneñ andıy mömkinlege bar, alar kön sayın pasport-viza xezmätkärlärenä soraw birep, nindider taläplär quyıp kitä ikän. Ber Qazan gäzite, başqalada pasport blankları betkän, dip xäbär itte. Milli bitläre bulğan pasportlar bar, ä ğadi Rusiä pasportın alıp bulmıy. Şuşı uq gäzit xäbär itkänçä, tatarça yazılğan pasport belän qıyınlıqlar kilep tua, şuña kürä anı almaw xäyerleräk ikän.
Şuşı mäğlümätne tikşerergä teläp, oçraqlı räweştä pasport birä torğan urınğa barıp, soraşıp qaytırğa buldıq. Mäsälän, Qazannıñ Aviatözeleş rayonında, şularnı beldek: bügenge köndä, ğomümän, keşelär dokumentnı alıştırırğa bik aşıqmıy. Çiratlar yuq, kilüçelär çağıştırmaça az. Bu xäl pasport-viza xezmäten borçuğa sala, çönki reformanıñ tämamlanu waqıtı kimetelde, sovet pasportları 2003 yılnıñ 1 üktäberennän soñ, inde ğämäldän çığaçaq. Pasport-viza xezmätendä Rusiä qanunnarına häm Rusiä xökümäte citäkçese Mixail Kasyanov imzası belän çıqqan kürsätmägä tayanıp eşlilär. Barlıq räsmi qäğäzlärdä milli bitläre bulğan pasport tulı xoquqlı dip äytelsä dä, barıber şiklänüçelär bar. Bu xaqta pasport viza xezmäteneñ xezmätkäre Rozalia xanım belän söyläşäbez:
Bezgä andıy keşelär küp kilä, irtänge 9-dan kiçke 6-ğa qädär xalıqnı qabul itäbez, könenä ber 5-6 keşe ğomumrusiä pasportın sorap kilä.
Räsmi mäglümätlärgä qarağanda, ütkän yılda Tatarstanda 7200 pasport birelgän, alarnıñ 5 meñe tatar telendäge yazular belän alınsa, 2 meñe – ğomumrusiä pasportı, yäğni milli bitlärsez. Bu mäsälä xaqında Qazan şähäreneñ Aviatözeleş rayonı pasport-viza xezmäteneñ citäkçese Miftaxov İlşat İldus ulı belän dä äñgämä qordıq:
Milli bitlär bulğan pasportlar buldı häm bulaçaq. Anı «Rusiä Federatsiäse watandaşınıñ pasportı turındağı nigezlämä» digän dokumentqa tayanıp biräbez. 2001 yılnıñ 5 ğınwarendä anda xökümät citäkçese M.Kasyanov qararı belän milli respublikalarğa qağılışı tözätmä kertelde. Minem üzemneñ dä şundıy pasport. Perm «Gosznak» fabrikası Tatarstan öçen pasportlarnı ayırım bastırıla, milli bitlär bulmağan pasportlar başqa Rusiä watandaşları öçen yasalğan bit. Alar çınnan da bezgä azraq kilä. Xäzer ber genä blank ta yuq, uzğan yıl öçen birelgännär birelep bette. Yaña kerem aprildä bulır dip kötäbez. Bezneñ idärä xezmätkärläre, problemalar çığu turındağı xäbärlärne tikşerü öçen, berniçä Rusiä töbägenä häm Ukrainağa maxsus barıp qayttı. Alar xäbär itkänçä, ber qaya da ber nindi qıyınlıq kilep çıqmağan.
Oppozitsion ruxlı gäzitlärdä milli bitle pasportlar belän qıyınlıqlar tua, digän tema yış quyırtıla. Pasport viza xezmäte xezmätkärläre dä, mikrofonnı sündergäç, tanışlarınıñ, çınnan da, çit regionnarda problemalarğa oçrawı xaqında äytte. Pasport-viza xezmäte citäkçese, ber kiñäş birde bezgä. Üzeñneñ döreslegeñne dälillär öçen, «Rusiä watandaşınıñ pasportı turında»ğı häm Rusiä xakimiäte Mixail Kasyanov imzalağan maxsus kürsätmäne üzegez belän yörtegez, dide ul. Bu dokumentnıñ küçermäsen pasport-viza xezmätendä alıp bula.
Şuşı mäğlümätne tikşerergä teläp, oçraqlı räweştä pasport birä torğan urınğa barıp, soraşıp qaytırğa buldıq. Mäsälän, Qazannıñ Aviatözeleş rayonında, şularnı beldek: bügenge köndä, ğomümän, keşelär dokumentnı alıştırırğa bik aşıqmıy. Çiratlar yuq, kilüçelär çağıştırmaça az. Bu xäl pasport-viza xezmäten borçuğa sala, çönki reformanıñ tämamlanu waqıtı kimetelde, sovet pasportları 2003 yılnıñ 1 üktäberennän soñ, inde ğämäldän çığaçaq. Pasport-viza xezmätendä Rusiä qanunnarına häm Rusiä xökümäte citäkçese Mixail Kasyanov imzası belän çıqqan kürsätmägä tayanıp eşlilär. Barlıq räsmi qäğäzlärdä milli bitläre bulğan pasport tulı xoquqlı dip äytelsä dä, barıber şiklänüçelär bar. Bu xaqta pasport viza xezmäteneñ xezmätkäre Rozalia xanım belän söyläşäbez:
Bezgä andıy keşelär küp kilä, irtänge 9-dan kiçke 6-ğa qädär xalıqnı qabul itäbez, könenä ber 5-6 keşe ğomumrusiä pasportın sorap kilä.
Räsmi mäglümätlärgä qarağanda, ütkän yılda Tatarstanda 7200 pasport birelgän, alarnıñ 5 meñe tatar telendäge yazular belän alınsa, 2 meñe – ğomumrusiä pasportı, yäğni milli bitlärsez. Bu mäsälä xaqında Qazan şähäreneñ Aviatözeleş rayonı pasport-viza xezmäteneñ citäkçese Miftaxov İlşat İldus ulı belän dä äñgämä qordıq:
Milli bitlär bulğan pasportlar buldı häm bulaçaq. Anı «Rusiä Federatsiäse watandaşınıñ pasportı turındağı nigezlämä» digän dokumentqa tayanıp biräbez. 2001 yılnıñ 5 ğınwarendä anda xökümät citäkçese M.Kasyanov qararı belän milli respublikalarğa qağılışı tözätmä kertelde. Minem üzemneñ dä şundıy pasport. Perm «Gosznak» fabrikası Tatarstan öçen pasportlarnı ayırım bastırıla, milli bitlär bulmağan pasportlar başqa Rusiä watandaşları öçen yasalğan bit. Alar çınnan da bezgä azraq kilä. Xäzer ber genä blank ta yuq, uzğan yıl öçen birelgännär birelep bette. Yaña kerem aprildä bulır dip kötäbez. Bezneñ idärä xezmätkärläre, problemalar çığu turındağı xäbärlärne tikşerü öçen, berniçä Rusiä töbägenä häm Ukrainağa maxsus barıp qayttı. Alar xäbär itkänçä, ber qaya da ber nindi qıyınlıq kilep çıqmağan.
Oppozitsion ruxlı gäzitlärdä milli bitle pasportlar belän qıyınlıqlar tua, digän tema yış quyırtıla. Pasport viza xezmäte xezmätkärläre dä, mikrofonnı sündergäç, tanışlarınıñ, çınnan da, çit regionnarda problemalarğa oçrawı xaqında äytte. Pasport-viza xezmäte citäkçese, ber kiñäş birde bezgä. Üzeñneñ döreslegeñne dälillär öçen, «Rusiä watandaşınıñ pasportı turında»ğı häm Rusiä xakimiäte Mixail Kasyanov imzalağan maxsus kürsätmäne üzegez belän yörtegez, dide ul. Bu dokumentnıñ küçermäsen pasport-viza xezmätendä alıp bula.
