Соңгы өч елда (в последние три года) татар телен уку, өйрәнү (изучение татарского языка) зур үзгәрешләр кичерде (протерпело сильные изменения). 2017 елда Татарстандагы прокурор тикшерүләре (проверки) аркасында атнасына 6 дәрес укылган тел белән әдәбият (преподавашиеся 6 часов в неделю язык и литература) 3 сәгатькә калды (осталось на 3 часа), 5 ел дәвамында университет-институтларда белем алган татар теле һәм әдәбияты мөгаллимнәре (педагоги татарского языка и литературы) кыскартылды (были сокращены).
Татарстанда булган хәлләр (события) барлык татар дөньясына да тәэсир итә (влияют и на весь татарский мир). Күпчелек төбәкләрдә (в большинстве регионов) кул сызганып (засучив рукава) татар теле дәресләрен оештыра башладылар (начали организовывать курсы татарского языка). Булган курсларга күпләп кеше (много людей) агыла башлады (начали стекаться). Бу КФУдагы татар теле курслары, Мәскәүдәге "Умарта" белән Уфадагы татар теле клубы мисалларында (на примерах) ачык күренә (хорошо видно). Финляндиянең Һелсинки, Австралиянең Аделаида шәһәрләрендә (в городах) балалар якшәмбе мәктәпләрендә (дети в воскресных школах) даими укый (учатся постоянно).
Азатлык халыкара Туган тел көне уңаеннан (в связи с международным днём родного языка) элек тә эшләп килгән (работающих и раньше), яңарак та тел курсларын оештыручылар (и с организаторами только образовавшихся курсов) белән элемтәгәгә кереп (связавшись) тел, аларның мәктәпләре (про язык, их школы) турында сөйләште (поговорил).
Айгөл Зара Кәбирова, Төркия, Истанбул
(Турция, Стамбул)
Ике ел элек (два года назад) Истанбулга күчендем (переехала), әлеге вакытта (в настоящее время) докторантурада фәнни хезмәт язам (пишу научный труд). Буш вакытым бар (есть свободное время), барыбер интернетта утырып уздырам (все равно трачу на сидение в интернете), татарга аз гына файда булсын дип (сказав, что принесу пользу татарам) нидер эшләргә кирәк дигән фикер туды (появилась мысль что-то делать). 2019 елның мартында мин теләүчеләргә (желающим) татар телен өйрәтә алам (могу преподавать татарский язык) дидем. Без WhatsApp-та тупландык (собрались). Әмма укыту (преподавание) Zoom платформасында бара. Мин аны "Сөйләш!" дип атадым (назвала). Тelegram-да канал ачтым (открыла).
Беренче дәрестә 5 кеше утырды (на первом занятии сидело 5 человек). Аңа әзерлекне (подготовку к нему) дә әле көлеп искә алырлык (можно посмеяться). Дәрес алып барырлык урын таба алмадым (не смогла место для проведения занятия). Үзем яшәгән йорттагы (в доме, где жила сама) чүп бүлмәсендә генә тыныч иде (было спокойно только в комнате для мусора), ә анда пычрак, чүп-чар (а там грязно, везде мусор). Мин аны чистарттым (я прибралась там), әмма исе бетмәде (но запах не выветрился). Бер сәгать түзү авыр булса да (не смотря на то, что терпеть час было сложно), ерып чыгардым (справилась). Видеода, фотода бик матур урын итеп күренә иде үзе (выглядело очень красивым местом). Хәзер мәзәк истәлек кенә булып калды (сейчас осталось смешным воспоминанием). Сан инде артты (количество уже увеличилось), даими укучылар саны (число постоянных учеников) 20гә якын.
Әлбәттә, Татарстан, Башкортстаннан читтә (вне) татар телле булып калу авыр (оставаться татароязычным сложно). Шулай да, Төркиядә бу мөмкин (однако, в Турции это возможно). Әмма, барыбер, (но все равно) мохит (среда) һәм көчле кызыксындыру кирәк (нужно сильно заинтересовать). Мәктәпләрдә дә татар телен өйрәнү мөһим (важно изучать татарский язык и в школах), өйдәге өйрәнү (изучение дома) ипи-тозлык кына була (бывает с грехом пополам). Мин – оптимист, татар теле яшәчәгенә ышанам (верю в то, что татарский язык будет жить).
Рөстәм Сүлтиев, Британия, Лондон
Татар телен берничә ел укытам (преподаю несколько лет). Дәресләрне үзем алып барам (веду сам). Безнең очрашулар (наши встречи) Лондонның Үзәк мәчетендә (в Центральной мечети) һәм Юныс Әмрә төрек мәркәзендә (в турецком центре) аралаш (по очереди) уза.
Уку-укыту өчен Татар федераль милли-мәдәни мохтарияты (национально-культурная автономия) тарафыннан нәшер ителгән (изданная) "Татар теле – күңелем теле" дәреслек (учебник) бар. Максаты гади (цель проста) – укучыларның (у учеников) татарча уку, язу, тыңлау һәм сөйләү (читать, писать, слушать и говорить) сәләтләрен булдыру (развить способности) һәм үстерүен колачлап, дәресләрне файдалы һәм кызыклы үткәрү (провести уроки полезно и интересно).
Татарларның ана телен өйрәнүләре, әлбәттә, күңелле күренеш (позитивное явление). Тик, моның белән бергә (но вместе с этим), аны мөмкин булганча (на сколько возможно) югарырак дәрәҗәгә күтәрү (поднять на более высокий уровень), ягьни, татар булмаганнарга да таныту һәм өйрәтү юлларын да эзләргә кирәк (нужно искать).
Алимә Сәләхетдинова, Канада, Монреаль
Без татар теле өйрәтү проектын былтыр (в прошлом году) балаларыбыз ихтыяҗы сәбәпле (по причине необходимости у детей) башладык (начали). Биш яшькә кадәрге балаларда (у детей до 5 лет) татар телен сакларга була (можно сохранить). Соңрак менә проблем туа башлый (а вот позже начинаются проблемы). Казанда ул бер проблем, чит илдә (зарубежом) икенче – татар җәмгыятьләрендә (в татарских сообществах), татар чараларында (мероприятиях) никадәр мохит тудырырга тырышсаң да (как бы не пытаешься создать среду), алар яшендә (в их возрасте) татарча сөйләшә торган балалар юк (нет детей, говорящие на татарском).
Тел өйрәнүчеләрне тупларга мөмкин (можно собрать), ләкин аларның мотивациясен саклау тагын да зуррак (больше) проблем. Шулай да, бу мөмкин (это возможно). Без Zoom платформасында эш итәбез (работаем). Балаларны яшьләренә карап (по возрасту) төрле төркемнәргә бүлдек (разделили на разные группы), алар атнаның һәр шимбә, якшәмбе көннәрендә (каждую субботу и воскресение) билгеләнгән вакытта (в определенное время) интернетка тоташа (соединяются). Дәрес кызык булсын өчен (чтобы урок был интересным), ике айга бер (раз в 2 месяца) төрле өлкәләрдә (в разных областях) тәҗрибәле һәм сәләтле, танылган шәхесләр белән (с опытными и талантливыми известными людьми) очрашу ясыйбыз (проводим встречи).
Хәзергә (на данный момент) Финляндия, Канада, АКШ (США), Франция, Швеция, Чехия, Төркия, Казакъстаннан укучыларыбыз бар (есть ученики), Казан белән Мәскәүдән дә кушылалар (присоединяются). Киләчәктә (в будущем) безнең дәресләргә Кытай һәм Австралия өстәлергә тели (хотят добавиться). Дәресләр татар теле, тарих (история), мәдәният (культура), дин (религия) турында сөйләшеп, аралашып уза (проходит разговаривая, общаясь).
*****
Интересное интервью? Прочитайте её полностью и в оригинале на сайте радио Азатлык.
Если вы хотите почитать литературные тексты, то в нашей рубрике "Читаем на татарском" можно найти тексты татарской и мировой литературы. Все тексты адаптированы для изучающих язык, к ним прилагаются аудио, перевод ключевых фраз и тест.
Не забывайте заглядывать на наш сайт, каждый день вы найдете что-то новое и интересное! Также подписывайтесь на наши соцсети: мы есть в Вконтакте, Telegram-е, Facebook-е и Instagram-е.
