"Казандагы балалар бакчаларында татар телен элеккечә атнасына өч дәрес итеп калдыруга бик куандык. Мин генә түгел, ә башка бакчаларның җитәкчеләре дә моны хуплагандыр дип уйлыйм", дип белдерде Азатлыкка 184нче бакчаның өлкән тәрбиячесе Алсу Хәсәнова.
Алсу ханым фикеренчә, әгәр бакчаларда татар теле дәресләрен ата-аналар теләгенә калдырып, дәресләр санын киметсәләр, бу хәл тагын күпләгән татар теле белгечен эшсез итәр, дәүләт теленең юкка чыгуын тизләтер иде.
Казан шәһәре мәгариф идарәсе җитәкчелегенең 22 гыйнвар көнне балалар бакчалары вәкилләрен җыеп үткәргән киңәшмәсен тәрбиячеләр генә түгел, ә татар теленең киләчәге өчен борчылганнар өсләреннән авыр йөк төшү кебек кабул иткән.
Алсу ханым да бу киңәшмәдә катнашкан. Анда Казан шәһәре мәгариф идарәсенең балалар бакчалары белән эшләү бүлеге башлыгы Татьяна Багаева татар телен өйрәтү мөмкинлеге биргән 2013 елгы методик күрсәтмәнең эшләячәге, тик татар теленә өйрәтүнең икесе дәрес рәвешендә, тагын берсе уен рәвешендә булачагын белдергән. Уен рәвешен ничек үткәрүне бакча үзе хәл итәчәк. Ул урамда, шулай ук бина эчендә дә булырга мөмкин.
Өченче дәрес урамнан кергәч, йокыдан торгач булырга мөмкин
"Элек безнең өч сәгать тә төшкә кадәр дәрес рәвешендә үтә иде. Әлегә кадәр шулай барды. Татар теленә караган өченче дәрес яңа таләпләргә күрә урамда, урамнан кергәч, йокыдан торгач булырга мөмкин. Ул дәрес рәвешендә түгел, ә уен кебек булачак. Ничек үткәрүне татар теле тәрбиячесе үзе караячак. Мультфильмнар күрсәтергә, уен да уйнарга мөмкиннәр", ди Хәсәнова.
Алсу ханым әлеге күрсәтмә Казандагы барлык бакчаларга да бер төрле дип әйтә. Татар теленә өйрәтү элеккечә, атнасына өч тапкыр булу киләсе уку елыннан да үзгәрмәс дип өметләнә тәрбиячеләр. Дәрес кебек итеп түгел, ә уен рәвешендә урамда үткәрүнең бәлки файдасы күбрәк тә булырга мөмкин ди Хәсәнова.
Әлеге бакчада татар теле дәресләре уртанчылар төркемендә 20шәр минут, зурлар төркемендә 25шәр минут, мәктәпкә әзерлек төркемендә яртышар сәгать уза. Бу бакча татар телендә белем бирү һәм тәрбияләү юнәлешендә эшли. Алсу ханым сүзләренчә, математика, әвәләү, рәсем һәм башка дәресләр дә татар телендә уза. Татар төркемнәре, рус төркемнәре дип аерылмый.
Әти-әниләрнең берсенең дә татар теленә каршы чыкканы юк
Бу бакчага барлыгы 150 бала йөри. "Аның 70 проценты татар гаиләләреннән. Бу гаиләләрнең күпчелеге рус телендә сөйләшә. Балаларын татар бакчасы булганга китерүчеләр дә, өйләренә якын булганга йөртүчеләр дә бар. Безнең бакчадан чыкканда балалар 100 процент татарча аңларлык, гади генә татарча сөйләшерлек дәрәҗәдә була.
Бөтен дәресләрнең дә татар телендә булуның да нәтиҗәсе бар дип уйлыйм. Тәрбиячеләр татарча сөйләшкәнгә кечкенә балалар да татарча бик тиз аңлый башлый. Тик нигәдер әти-әниләр генә балалар татарча аңламый, аларга авыр дип уйлый. Безнең татар теле хәзер җиңеләйтелгән яңа програм нигезендә бара. Методик ярдәмлекләр бар. Балаларга кызык. Татар теленә теләп йөриләр. Әти-әниләрнең берсенең дә татар теленә каршы чыкканы юк", ди Хәсәнова.
Балалар бакчаларында эшләүче тәрбиячеләр Татарстан мәктәпләрендә татар телен укыту ата аналар теләгенә калдырылгач та ут йота башлады. Ә инде Татарстан мәгариф һәм фән министры Рәфис Борһановның 27 декабрь имзалаган күрсәтмәсе аларның шөбһәсен тагын да көчәйтте. Анда Татарстан мәгариф министрлыгының бакчада атнага өч тапкыр татар теле дәресләре үткәрү мөмкинлеге каралаган 2013 елгы методик күрсәтмәнең гамәлдән чыгуы әйтелгән иде.
Татар теленә басым. Соңгы тәрәккыят
- 20 июль Русия президенты Владимир Путин Йошкар-Ола шәһәрендә узган милләтара мөнәсәбәтләр шурасы утырышында урыс теленнән кала башка телләрне мәҗбүри укыту – ярамаган хәл дигән белдерү ясады
- 28 август Русия президенты баш прокуратура һәм Рособрнадзорга төбәкләрдәге мәктәпләрдә урыс булмаган халыкларның телләре ихтыяри укытылуын тикшерергәкүрсәтмә бирде. Бу күрсәтмәдән соң социаль челтәрләрдә һәм мессенджерларда Татарстан мәктәпләрендә татар телен өйрәнүдән баш тартып була, моның өчен гариза тапшыру кирәк дигән өндәмәләр тарала башлады
- 7 сентябрь Татарстанның мәгариф һәм фән министрлыгы сайтында Татарстан мәктәпләрендә татар телен укытуга бәйле аңлатма дөнья күрде. Бу аңлатмада татар телен укыту канун нигезендә башкарыла һәм аны укудан баш тартуга чакыру канунга каршы килә диелде
- 8 сентябрь интернетта һәм социаль челтәрләрдә Татарстан мәктәпләрендә татар телен мәҗбүри укытуны хуплап берничә флешмоб, татар телен яклап өндәмәләр һәм язмалар чыга башлады. Татар телен мәктәпләрдә мәҗбүри укытуны таләп иткән "Татар ата-аналары" төркеме оешты, берничә көн эчендә анда ике меңнән артык кеше җыелды
- 11 сентябрь Татарстанның урыс мәдәнияте җәмгыяте һәм урыс телле ата-аналар һәм укучыларны яклау комитеты Русия баш прокуратурасына Татарстанда урыс һәм татар телләрен укытудагы хокук бозуларга зарланып документлар җибәрде.
- 15 сентябрь Татар ата-аналары Русия президеты Путинга Русия Конституциясендә төбәкләргә үз дәүләт телләрен булдыру хокукы бирелүен искәртеп ачык хат юллады. Бу хатка меңнән артык имза җыелды
- 20 сентябрь Русия президенты сүзсече Дмитрий Песков Татарстан ата-аналарыннан мәктәпләрдә татар телен укытуны саклап калу турында бернинди хат та алмауларынбелдерде
- 21 сентябрь Татар язучылары Татарстанда телләр балансын бозмауны, республика мәгариф министрына Русия һәм Татарстан кануннары кысаларында үз вәкаләтләрен башкарырга рөхсәт бирүне сорап мөрәҗәгать юллады
- 2 октябрь Татарстан прокуратурасы райондагы прокурорларга мәктәпләрдә туган телләрне һәм дәүләт телләрен укытуга бәйле тикшерү уздырырга кушты
- 17 октябрь милли мәгариф һәм мәдәният хезмәткәрләренең "Мәгариф" берлеге татар теленнән баш тартмауны сорап, ата-аналарга мөрәҗәгать чыгарды
- 22 октябрь Миңнехановның социаль челтәрдәге битләренә татар теле язмышы турында сораулар, аны саклап калу хакында ялварулар агылды
- 23 октябрь Бөтендөнья татар конгрессы татар теленең дәүләт статусын сакларга чакырып белдерү бастырды
- 24 октябрь Татар теле укытучылары татар телен яклауны сорап Татарстан депутатларына мөрәҗәгать итте
- 24 октябрь Татар җырчылары телне яклап Казанда флешмоб оештырды
- 24 октябрь Казанда узган киңәшмәдә "компромисс вариант" тәкъдим ителде: татар телен 1-9нчы сыйныфта мәҗбүри, 10-11дә ихтыяри итү
- 26 октябрь Татарстан Дәүләт шурасы утырышында ана телен мәктәпләрдә укыту мәсьәләсе күтәрелде
- 27 октябрь татар теле укытучыларын эштән алу турында хәбәрләр килә башлады
- 5 ноябрь Татарстан прокуратурасы Татарстан мәгариф министрлыгы тәкъдим иткән яңа укыту планын да ("компромисс вариант") канунсыз дип кире кагарга таләп итте
- 8 ноябрь Татарстан парламенты утырышында Мәскәү белән компромисска ирешү –татар телен дәүләт теле буларак атнасына ике сәгать калдыру турында әйтелде
- 24 ноябрь Путинның Идел буендагы вәкиле Михаил Бабич Казанга килгәч, республика дәүләт телен өйрәнүгә ике сәгатькә кадәр вакыт бирү мөмкинлеге каралган методик күрсәтмәләр әзерләнүе турында әйтте.
- 29 ноябрь Дәүләт шурасы утырышында Татарстан прокуроры Илдус Нәфыйков татар теленең бары тик ихтыяри укытылачагын белдерде.
- 4 декабрь Татарстан мәгариф һәм фән министры Энгел Фәттаховның вазифасыннан китүе, аның урынына Дәүләт шурасы депутаты Рәфис Борһановның билгеләнүе хәбәр ителде.
